Deponowanie w repozytorium

Instrukcja deponowania prac w Repozytorium UMK

Upowszechnianie wyników badań w internecie

Dlaczego warto umieszczać swoje prace naukowe, dane badawcze i dydaktyczne w otwartym Internecie?

Upowszechnianie otwarte wyników badań w Internecie należy do idei propagowanej w świecie nauki od lat 90. a nazwanej krótko po angielsku open access, po polsku otwarty dostęp do wiedzy. Dziś chyba nie ma już wątpliwości, jakie korzyści dla naukowców niesie praktyka:

• Zwiększa się promocję badań własnych i skalę ich oddziaływania;
• Zwiększa się widoczność i poczytność prac, rosną cytowania;
• Nawiązuje się nowe kontakty i buduje własny prestiż naukowy;
• Wspomaga się dydaktykę i ułatwia studentom dostęp do wiedzy;
• W przypadku danych badawczych poddaje się weryfikacji jakość i rzetelność badań;
• Wspiera ubogie kraje, których nie stać na płatny dostęp do wiedzy i edukacji;
• Wspiera się innowacyjność świata;
• Oszczędza się koszty badań i edukacji wszystkich grup zainteresowanych.

Gdzie można umieszczać artykuły, dane, materiały dydaktyczne, by zwiększyć ich widoczność?

1. W otwartych naukowych repozytoriach instytucjonalnych i dziedzinowych świata
2. W elektronicznych czasopismach naukowych

3. W portalach edukacyjnych, kursach e-learningowych i innych miejscach.

Repozytoria są to archiwa elektroniczne, które gromadzą prace naukowe, głównie artykuły (preprinty i postpriny), monografie, postery związane z konkretną dziedziną lub instytucją, dane badawcze i inne. Spis archiwów upowszechniających artykuły i monografie dostępny jest na stronie OpenDoar, natomiast dane badawcze można znaleźć w re3data.

Wybierz swoją dziedzinę i samodzielnie zdeponuj artykuł lub zbiór danych w wybranym repozytorium. Wszystkie repozytoria świata gromadzące publikacje są widoczne przez metawyszukiwarki naukowe takie jak BASE czy Google Scholar, zatem twój artykuł od razu wchodzi do obiegu literatury światowej. Repozytoria pokazują ponad 120 milionów artykułów z różnych dziedzin wiedzy z zcego 60% jest w wolnym dostępie.

Jeśli nie masz pewności, czy wolno ci umieścić artykuł lub monografię w Internecie, bo podpisałaś/eś umowę z wydawcą, to sprawdź politykę wydawnictwa wobec deponowania prac w Internecie. Większośc wydawców światowych pozwala na deponowanie prac co najmniej w repozytorium swojej instytucji. Wejdź do bazy Sherpa/Romeo i poszukaj swojego wydawcy. Otrzymasz informację o jego polityce wobec umieszczania prac w otwartym Internecie. Zwykle wydawcy zgadzają się na repozytoria instytucjonalne (np. UMK), ponieważ są one jednocześnie magazynami wieczystego przechowywania dzieł.

Jeśli poszukujesz czasopisma naukowego, w którym możesz opublikować swoją pracę, to wejdź do Regensburga - najpełniejszej listy czasopism elektronicznych świata - Die Elektronische Zeitschriftenbibliothek i wyszukaj interesujące cię czasopisma wg dziedziny wiedzy. Czasopisma wydawane w formule open access znajdziejsz w DOAJ. Polska platforma czasopism znajduje się w Bibliotece Nauki ICM UW.

Na UMK mamy kilka możliwości i platform elektronicznych, na których można przechowywać swoje zasoby i upowszechniać je w Internecie, wszystkie są włączone w obieg światowy i widoczne w najważniejszych wyszukiwarkach świata, są to:

1. Repozytorium UMK – gromadzi i upowszechnia materiały naukowe bieżące urodzone cyfrowo i wyprodukowane na UMK, biblioteka archiwizuje je wieczyście i zabezpiecza;
2. Kujawsko-Pomorska Biblioteka Cyfrowa – upowszechnia materiały naukowe analogowe wymagające digitalizacji ważne dla naszego regionu, w tym także starsze prace naukowe, które nigdy nie powstały w formie elektronicznej;
3. Czasopisma elektroniczne wydawane na Uniwersytecie.
4. TV UMK - zasoby filmowe UMK.

Udostępnienie swojej pracy na jednej z tych platform powoduje, że zaczyna ona funkcjonować w obiegu światowym. Część z nich jest także widoczna przez wszystkie najważniejsze wyszukiwarki naukowe świata oraz narzędzia bibliograficzne, zbierające i liczące cytowania takie jak Google Scholar czy Publish or Perish.

Dane badawcze

Coraz częściej naukowcy zamieszczają surowe lub przetworzone dane naukowe, które powstały w procesie badawczym w Internecie. Wynika to z polityki wielu grantodawców, wydawców lub zaleceń i rekomendacji poszczególnych krajów. Komisja Europejska i Polscy grantodawcy rozpoczęli w roku 2019 wprowadzać do regulaminów konkursów grantowych wymóg umieszczania danych badawczych w Internecie lub opracowywanie planów zarządzania danymi. W związku z tym naukowcy potrzebują podstawowej wiedzy na ten temat.

Dane badawcze przechowuje się w specjalnie dla nich przygotowanych otwartych dla wszystkich repozytoriach, które różnią się od tych gromadzących publikacje i preprinty. Zbiór repozytoriów, dziedzinowych i ogólnych, widoczny jest w wyszukiwarce re3data, większość z nich jest bezpłatna. Jeśli znajdziesz tam międzynarodowe repozytorium gromadzące dane badawcze z twojej dziedziny, to warto zdeponować  dane powstałe w efekcie prowadzonych badań , ponieważ włączasz się najszybciej w światowy obieg badań oraz masz gwarancję stosowania standardów związanych z typem danych, które dla poszczególnych dziedzin są specyficzne.

W Polsce repozytoria danych badawczych dopiero zaczynają powstawać. Oto przykładowe:

1. RepOD – repozytorium wielodziedzinowe, ogólnopolskie danych badawczych prowadzone przez ICM UW.
2. Clarin-PL – ogólnopolskie repozytorium lingwistyczne należące do znanej sieci europejskiej, stworzone dla wszystkich przez Politechnikę Wrocławską. Ma także wiele dodatkowych serwisów dla humanistów cyfrowych.
3. e-Science – platforma dla repozytorium danych badawczych i innych usług wspomagających badania takich jak np. e-laboratorium czy e-notatnik badawczy. Stworzona dla wszystkich przez Politechnikę Wrocławską.
4. Azon – repozytorium dla uczelni wrocławskich.
5. Narodowy Korpus Języka Polskiego – stworzony przez Uniwersytet Łódzki, nie jest rozwijany.
6. Archiwum Danych Społecznych - stworzony dla nauk społecznych przez UW oraz PAN.

UMK ma od listopada 2020 własne repozytorium danych badawczych posadowione w centralnej bazie RepOD. Informacji na temat jego udostępnienia udziela dr Karolina Zawada: (+48-56) 611-4420 Karolina.Zawada@bu.umk.pl z Biblioteki Uniwersyteckiej w Toruniu.

Więcej informacji o innych repozytoriach i zasobach open access znajdziecie Państwo na stronie prowadzonej przez Koalicję Otwartej Edukacji - Uwolnij Naukę lub w Platformie Otwartej Nauki.

Copyright

Zarządzaj mądrze swoimi prawami autorskimi, nie przenoś praw autorskich na inne podmioty, udzielaj im raczej licencji niewyłącznej na konkretne pola eksploatacji. Sam decyduj o tym, jak twój utwór będzie upowszechniany w Internecie. Skorzystaj z uniwersalnych, międzynarodowych licencji Creative Commons, które są znane na całym świecie i wyjaśniają wszystkim  użytkownikom twoich prac, jak mogą je zgodnie z twoją wolą wykorzystać.

• Więcej o prawie autorskim przeczytaj na stronie opracowej w tym celu w BGUMK.
• Wolne licencje w nauce. Instrukcja.
• Więcej informacji prawnych znajdziesz w opracowaniu znawcy tematu dr Krzysztofa Siewicza "Otwarty dostęp do publikacji naukowych. Kwestie prawne".
• Poradnik prawny potrzebny przy deponowaniu danych badawczych znajduje się w na stronach repozytorium danych ICM UW.

Na pytania związane z upowszechnianiem prac w Internecie porad udzielają pracownicy Oddziału Informacji Biblioteki Głównej.