Archiwum Emigracji
Biblioteka Uniwersytecka, ul. Gagarina 13, 87-100 Toruń archiwum@bu.umk.pl,
III piętro, tel.(+48-56) 611-4391,
godziny otwarcia: pn. - nieczynne, wt. - 12.00 - 18.00, śr.- czw.: 9.00 - 14.00, pt.: nieczynne
archiwalne strony: www.bu.umk.pl/Archiwum_Emigracji
ARCHIWUM EMIGRACJI - ZBIORY
Archiwum - zbiory (kolekcje)
O wartości badawczej zgromadzonych w Archiwum Emigracji zbiorów decyduje ich różnorodność i wielkość. Wszelako, najcenniejszym zespołem dokumentów jest archiwum tygodnika literackiego „Wiadomości” (Londyn 1946-1981), najpopularniejszego czasopisma literackiego wychodźstwa polskiego w XX wieku. To największe i najbogatsze archiwum emigracyjne liczy ponad 60 tys. manuskryptów i listów; wśród nich znajdują się rękopisy Władysława Andersa, Edwarda Raczyńskiego, Kazimierza Wierzyńskiego, Józefa Mackiewicza, Józefa Czapskiego, Czesława Miłosza, Witolda Gombrowicza, Tymona Terleckiego, Jerzego Stempowskiego, Tadeusza Nowakowskiego, Jana Lechonia, Mariana Hemara i wielu tysięcy innych. „Wiadomości” powierzyły naszej opiece również meble stanowiące wyposażenie pokoju redakcyjnego tygodnika, pamiątki po redaktorach oraz roczniki czasopism i książki.
Wśród wielu innych kolekcji instytucjonalnych Archiwum posiada dokumentację: księgarni Libella i Galerie Lambert (Paryż), Drian Gallery (Londyn), Teatru „Syrena” (Londyn), wydawnictwa Książnica Polska (Glasgow), SPK – Oddział Niemcy, Kongresu Wolności Kultury (Paryż), Księgarni B. Mazowieckiego (Paryż). Archiwa instytucji dopełnione są spuściznami, księgozbiorami oraz zbiorami pamiątek. Wśród nich: Biblioteka Marii i Józefa Czapskich (Paryż); Biblioteka SPK w Coventry z bezcennym katalogiem, zbiór teatraliów emigracyjnych – oraz ponad 300 kolekcji archiwalnych pisarzy, dziennikarzy, publicystów, artystów, ludzi teatru i nauki oraz wybitnych osobistości życia społeczno-kulturalnego wychodźstwa polskiego XX wieku, takich jak: Konstanty Brandel, Zdzisław Broncel, Michał Chmielowiec, Edward Chudzyński, Ryszard Demel, Janusz Eichler, Łucja Gliksman, Natan Gross, Jadwiga Harasowska, Wacław Iwaniuk, Konstanty A. Jeleński, Jadwiga Jurkszus-Tomaszewska, Tamara Karren, Halina Korn, Stefania Kossowska, Adam Kossowski, Janina Kościałkowska, Jan Kott, Janusz Kowalewski, Irena Krzywicka, Jerzy R. Krzyżanowski, Witold Leitgeber, Józef Lewandowski, Leo Lipski, Ryszard Loew, Krystyna Miłotworska-Hilary, Krzysztof Muszkowski, Mela Muter, Juliusz Nowina-Sokolnicki, Róża Nowotarska, Jerzy Pietrkiewicz, Tadeusz Polanowski, Janusz Poray-Biernacki, Marta Reszczyńska-Stypińska, Zofia Romanowiczowa, Juliusz Sakowski, Olga Scherer, Henryk Skolimowski, Wojciech Skalmowski, Felicjan Sławoj Składkowski, Władysław R. Szomański, Stanisław Szukalski, Wiktor Trościanko, Leopold Tyrmand, Jan Ulatowski, Wojciech Wasiutyński, Tadeusz Wittlin, Władysław Żeleński i Marek Żuławski. Bezcennym uzupełnieniem tych spuścizn są dokumenty i pamiątki po mniej znanych, czy zgoła zupełnie nieznanych bohaterach wojennej i powojennej emigracji polskiej: żołnierzach PSZ, czytelnikach „Wiadomości”, „Dziennika Polskiego” i książek „Kultury”, słuchaczach BBC i Radia Wolna Europa, mieszkańcach „polskiego Londynu”.
Nie wszystkie zgromadzone w Toruniu dokumenty są udostępniane; niektórzy ofiarodawcy zastrzegli sobie możliwość decydowania, kiedy materiały przez nich ofiarowane będą dostępne dla czytelników.