Miejsce wystawy:  Biblioteka Uniwersytecka w Toruniu, ul. Gagarina 13, I piętro

Czas prezentacji: 15 stycznia - 28 lutego 2019

Organizatorzy: Centrum Weterynarii UMK, Biblioteka Uniwersytecka w Toruniu

Kuratorzy wystawy: dr Julia Możdżeń, Elżbieta Hudzik, Lidia Gerc, dr n. wet. Jarosław Sobolewski. Opracowanie graficzne: Hana Sierdzińska 

Otwarcie wystawy: 15 stycznia 2019 r., godz. 11.00

Sesja historii medycyny weterynaryjnej: 15 stycznia 2019 r., godz. 12.00 – 15.30, Biblioteka Uniwersytecka w Toruniu, sala audytoryjna nr 8

 

Ekspozycja ma charakter okolicznościowy i powstała w związku z otwarciem w 2018 r. kierunku weterynaria w ramach Międzyuczelnianego Centrum Medycyny Weterynaryjnej przy UMK. Historyczne zbiory Biblioteki Uniwersyteckiej w Toruniu (BU UMK) o tematyce weterynaryjnej okazały się zaskakująco bogate i różnorodne. Ideą przewodnią Autorów wystawy jest pokazanie rozwoju historycznego piśmiennictwa i myśli dotyczącej lecznictwa zwierząt hodowlanych na przestrzeni wieków w oparciu o zbiory BU UMK. Z drugiej strony pragną ukazać historyczne podwaliny szkolnictwa weterynaryjnego nowo utworzonego kierunku studiów.

Na wystawie prezentowane są cenne obiekty z kolekcji Zbiorów Specjalnych BU UMK – głównie stare druki (XV–XVIII w.), grafika (XVII–I poł. XX w.) i rękopisy (XVI w.), ale także rzadkie XIX-wieczne wydania dzieł lekarzy weterynarii. Obrazują one regionalny charakter zbiorów pochodzących głównie z terenu Polski północnej – Pomorza, Kujaw i krajów nadbałtyckich. Dzieje tych regionów wpłynęły na charakter zachowanych księgozbiorów, wśród których przeważa fachowa literatura niemieckojęzyczna z zakresu weterynarii. Zbiory biblioteczne skonfrontowano z obiektami muzealnymi użyczonymi dzięki uprzejmości Muzeum Etnograficznego w Toruniu, Sali Tradycji i Historii Służby Weterynaryjnej przy Wojewódzkim Inspektoracie Weterynarii w Bydgoszczy, a także Muzeum Narodowego w Krakowie.

Pierwsza część wystawy prezentuje dzieła piśmiennictwa historycznego ukazujące postęp w dziedzinie myśli i nauki o lecznictwie zwierząt, jaki dokonał się w Europie od starożytności do epoki oświecenia. W zbiorach BU UMK odnajdziemy słynne dzieła francuskich pionierów w zakresie medycyny weterynaryjnej koni i bydła – Gasparda Sauniera (1663-1748), Claude’a Bourgelata (1712-1772), Philippa-Etienne’a Lafosse’a (1738-1820), Johanna Wolsteina (1738-1820), a także przykłady na ich oświeceniową recepcję w XVIII-wiecznej Polsce. Reprezentują ją głównie dzieła Krzysztofa Kluka (1739-1796) i dziewięciotomowa encyklopedia – Dykcjonarz powszechny medyki, chirurgii i sztuki hodowania bydląt (1788-1793). Prezentowane książki pochodzą z tzw. zbiorów zabezpieczonych, głównie z terenów Polski północnej, ale także z Górnego Śląska. Najciekawsze proweniencje dotyczą przede wszystkim druków związanych z profilaktyką przeciwepidemiologiczną i hodowlą zwierząt gospodarskich. Pochodzą one m.in. z Akademii Rolniczej Greifswald-Eldena, poniemieckich urzędów ziemskich czy szkół medycznych w Szczecinie, Koszalinie i Elblągu oraz z instytucji muzealnych i literackich w Mitawie. Liczne opracowania poświęcone lecznictwu koni są przykładami proweniencji „podworskiej” (np. pałacu w Koszęcinie; wileńskiego rodu Szyrynów) i mieszczańskiej (np. Jakub Zabler z Torunia).

Są one świadectwem ogromnej roli, jaką pełniły zwierzęta w kulturze i życiu codziennym mieszkańców tych ziem. Aby lepiej zilustrować społeczno-kulturowy kontekst funkcjonowania zwierząt w codziennym życiu człowieka, wykorzystano zabytkowe obiekty ze Zbiorów Graficznych BU UMK.
Autorzy wystawy pragną zwrócić uwagę nie tylko na historyczny rozwój medycyny weterynaryjnej (od wierzeń ludowych i myśli starożytnych po okres nowożytnej medycyny), ale także na aspekty moralne i religijne związane z traktowaniem zwierząt w dawnych wiekach, które ukształtowały dzisiejszą etykę zawodową lekarzy weterynarii. Dlatego też prezentujemy dzieła poświęcone rozważaniom nad istnieniem duszy zwierzęcej, zagadnieniem odczuwania przez nie emocji i bólu oraz traktaty pokazujące pierwsze eksperymenty związane z elektrycznością ciała zwierzęcego (Alojzy Luigi Galvani).

Druga część wystawy prezentuje obiekty związane z rozwojem zawodu weterynarza w XIX i XX wieku. Pokazano rozwój praktyki medycznej w zakresie sporządzania leków i narzędzi weterynaryjnych. Na przykładzie Torunia omówiono urzędową działalność lekarzy weterynarii w służbie policyjnej, zapobiegającej rozprzestrzenianiu się chorób odzwierzęcych. Zagadnienie to przedstawiono przy wykorzystaniu zbiorów Archiwum Państwowego w Toruniu. Zaprezentowano osiągnięcia i sylwetki lekarzy medycyny weterynaryjnej szczególnie zasłużonych dla tego miasta. Kształcili się oni głównie w Berlinie, Getyndze i Lwowie. 

Powstanie Międzyuczelnianego Centrum Medycyny Weterynaryjnej przy Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu wywieźć należy z tradycji tzw. szkoły wileńskiej i działalności polskich lekarzy weterynarii przy Uniwersytecie im. Stefana Batorego w Wilnie. W 1945 r., przy nowo kształtującym się Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu, planowano bowiem utworzyć „wydział weterynarii i hodowli”. Zamierzenie to udało się jednak zrealizować dopiero dziś. 

Wydarzenie w serwisie Facebook: https://www.facebook.com/events/1974118296028528/