Juliusz Sakowski

Juliusz Sakowski urodził się 22 maja 1904 roku w Warszawie, w bogatej rodzinie przemysłowca, dyrektora fabryki, jako Julian Saydenbaytel. W czasie wojny polsko-bolszewickiej roku 1920 zgłosił się na ochotnika do Wojska Polskiego i walczył w obronie Warszawy. Po zdemobilizowaniu zdał maturę w Gimnazjum im. J. Lelewela, zmienił nazwisko i imię, a w 1922 roku rozpoczął studia prawnicze na Uniwersytecie Warszawskim. Uzyskawszy magisterium w 1927 roku rozpoczął pracę w Ministerstwie Spraw Zagranicznych. W 1929 roku został członkiem Polskiej Partii Socjalistycznej. Jako pisarz związał się z kręgiem poetów Skamandra; w 1930 roku zadebiutował w "Wiadomościach Literackich" szkicem Apel do młodzieży (nr 37), podpisany "js". W 1935 roku został konsulem w Marsylii, a dwa lata później awansował na stanowisko sekretarza poselstwa RP w Madrycie z siedzibą w Walencji. W 1938 roku wrócił do Warszawy na stanowisko radcy w Departamencie Polityczno-Ekonomicznym Wydziału Zachodniego MSZ. Od momentu debiutu stale współpracował z "Wiadomościami Literackimi" Mieczysława Grydzewskiego publikując na łamach tygodnika artykuły i przekłady z literatury francuskiej m.in. Paula Claudela i Jules'a Romains.

Po wybuchu II wojny światowej przedostał się wraz z żoną, Stefanią z Fruehlingów, przez Rumunię do Francji, gdzie objął funkcję sekretarza generalnego i jednocześnie zastępcy ministra informacji w rządzie gen. W. Sikorskiego - Stanisława Strońskiego. Po klęsce Francji wyjechał wraz z rządem do Londynu, nadal sprawując funkcję zastępcy kolejnych ministrów informacji i dokumentacji: Stanisława Kota (1943-1944) i Adama Pragiera (1944-1945). Po cofnięciu uznania dla rządu RP na uchodźstwie przez Wielką Brytanię pozostał na emigracji. Pozostawał poza rządem emigracyjnym; był bliskim współpracownikiem gen. W. Andersa i jego doradcą w sprawach politycznych i prasowych. Równocześnie powrócił do współpracy pisarskiej z odtworzonymi w 1946 roku w Londynie "Wiadomościami". Początkowo redagował w nich anonimowo stałe rubryki "Miscellanea" (1948-1951) i "Notatki Francuskie" (1949-1951), a w latach 1952-1962 rubrykę "W oczach Zachodu" podpisywaną Collector. Ponadto od 1951 roku zamieszczał w "Wiadomościach" artykuły i recenzje podpisywane nazwiskiem. Współpracował także z "Dziennikiem Polskim i Dziennikiem Żołnierza", w którym ogłaszał stałe felietony "Raz na tydzień". W 1957 roku otrzymał nagrodę Związku Pisarzy Polskich na Obczyźnie dla krytyka literackiego. Od 1959 roku do 1963 był dyrektorem Księgarni Polskiej w Paryżu. W 1959 roku został również członkiem zarządu Polskiej Fundacji Kulturalnej w Londynie. W 1963 roku był inicjatorem utworzonego przez PFK wydawnictwa książkowego. Z jego inicjatywy w latach 1963-1967 ukazywały się 24 pięciotomowe serie polskich książek w formacie paper-back. Brał czynny udział w życiu polskiej emigracji będąc członkiem gremiów pisarskich m.in. Związku Pisarzy Polskich na Obczyźnie, jury nagrody "Wiadomości" (od 1968) i innych. W 1971 roku otrzymał nagrodę Fundacji A. Jurzykowskiego w dziale literatury. Zmarł 11 maja 1977 roku w Londynie.

Juliusz Sakowski był autorem trzech zbiorów szkiców i esejów: Asy i damy. Portrety z pamięci (Paryż 1962), Dawne i nowe lata (Paryż 1970) oraz Wety i odwety. Autorzy, książki i nagrody (Paryż 1976). Po jego śmierci Stefania Sakowska opublikowała wybór listów 14 pisarzy emigracyjnych do J. Sakowskiego pt. Kulisy twórczości (Paryż 1979).

Po śmierci męża, Stefania Sakowska, przygotowując edycję listów do Juliusza Sakowskiego przebrała korespondencje, pozostawiając jedynie "ważniejsze" listy, usuwając ponadto z bogatego archiwum wszystkie dokumenty osobiste, rękopisy i maszynopisy Sakowskiego. Wraz ze śmiercią Stefanii Sakowskiej, archiwum znalazło się pod opieką Wandy Lesiszowej, która zdeponowała papiery w pomieszczeniach Fundacji z Brzezia Lanckorońskich w Londynie. Przez kilkanaście lat archiwum Sakowskiego przechowywane było wspólnie z archiwum redakcyjnym "Wiadomości". W 1994 roku, za namową Stefanii Kossowskiej, ostatniej redaktorki "Wiadomości", która podjęła decyzję o przekazaniu archiwum tygodnika do Torunia, Wanda Lesiszowa zgodziła się, by papiery Sakowskiego również trafiły do Biblioteki UMK w Toruniu. Oba archiwa przywiezione zostały do Polski w listopadzie 1994 roku.

Strona główna