Strona główna BU Strona główna UMK Szukaj na stronach BU English version
WIERA GRAN


Wiera Gran

Wiera Gran, właśc. Dwojra Grinberg lub Grynberg (1916–2007), polska piosenkarka, aktorka kabaretowa i filmowa pochodzenia żydowskiego, po wyjeździe do Francji znana była jako Vera Gran. Początkowo rodzina Wiery Gran mieszkała w Rosji. Po zakończeniu I wojny światowej rodzina zamieszkała w Wołominie. Pod koniec sierpnia 1931 roku przeprowadziła się do Warszawy. Ukończyła szkołę średnią typu humanistycznego. W tym samym czasie uczęszczała bezpłatnie do szkoły tańca Ireny Prusickiej i skończyła ją w wieku 17 lat. Jej koleżankami w szkole były m.in. Franciszka Mann, która zginęła w czasie wojny i Stefania Grodzieńska – najbliższa przyjaciółka.

Debiutowała jako piosenkarka 1 lutego 1934 roku. Dzięki Irenie Prusickiej została zatrudniona przez dyrektora Abrama Wachsmachera do lokalu Cafe Paradis gdzie występowała początkowo jako tancerka. Po wypadku samochodowym, w którym odniosła obrażenia, dyrektor Wachsmacher zaproponował jej śpiewanie refrenów do piosenek. Pierwszą piosenką, jaką zaśpiewała publicznie, było Tango Brazylijskie w Cafe Paradis przy Nowym Świecie w Warszawie. Zaczęła nagrywać dla firmy Syrena Electro w 1934. W marcu 1937 grała w teatrze Wielka Rewia w programie „Wiosenna parada gwiazd” u boku Miry Zimińskiej, Lody Halamy, Kazimierza Krukowskiego, Ludwika Sempolińskiego. Śpiewała tam m.in. piosenkę Mgła. Występowała w polskim radio, w kawiarni przy Instytucie Propagandy Sztuki, w kawiarniach Sztuka i Moda oraz Bagatela. W 1938 została zaproszona do nowo powstałej Café Vogue w domu Palladium przy ulicy Złotej w Warszawie. W 1939 wystąpiła obok Idy Kamińskiej w filmie reżyserowanym przez Aleksandra Martena w języku jidysz Bezdomni (w roli piosenkarki Bessy). W filmie śpiewała kilka piosenek m.in. Libe Mameniu, Niszt Fajn. Miała kontrakt z firmą fonograficzną Syrena Record, która w 1938 wyraziła zgodę na jej nagrania również dla Odeonu w 1938–1939.

Na początku wojny jesienią 1939 pracowała we Lwowie, w kawiarni Palace i w teatrach Stylowy i Marysieńka. W 1940 wróciła do Warszawy. Weszła do warszawskiego getta, żeby połączyć się z rodziną – matką i siostrami. Rozpoczęła pracę w Melody Palace, a od marca 1941 do lipca 1942 roku pracowała w kawiarni Café Sztuka w getcie warszawskim przy ulicy Leszno 2. Śpiewała m.in. piosenkę Jej pierwszy bal, którą grali w duecie Władysław Szpilman i Adolf Goldfeder. Była tam obok Marysi Ajzensztadt jedną z głównych atrakcji artystycznych. Jej ostatnią piosenką w Sztuce przed wyjściem z getta była Umówmy się. Z getta wyszła 2 sierpnia 1942 przez gmach sądów.

Po wojnie ponownie rozpoczęła koncerty estradowe. Występowała m.in. przed mikrofonami Polskiego Radia. Oskarżenie o współpracę z gestapo w czasie jej pobytu w getcie, pomimo wyroków uniewinniających, wpłynęło na resztę jej życia. W listopadzie 1950 wyemigrowała z Polski, najpierw do Izraela, aby „znaleźć swój dom”. Odebrano jej wtedy polskie obywatelstwo. Pomimo tego, uważała się za Polkę. W Izraelu została oskarżona ponownie o współpracę z Niemcami w czasie II wojny światowej, czego konsekwencją był bojkot jej występów.

W lipcu 1952 wyjechała do Francji. W połowie lat 50. stała się gwiazdą piosenki francuskiej przy pełnym uznaniu krytyki i aplauzie publiczności. Śpiewała w teatrze Alhambra Maurice’a Chevaliera, współpracowała z Charles’em Aznavourem i Jacquesem Brelem, nagrywała francuski repertuar. Wystąpiła w Szwecji, Kanadzie, USA, Hiszpanii, Szwajcarii, Belgii, Meksyku, w polskiej sekcji radia francuskiego. Pojawiła się w filmie dokumentalnym o getcie warszawskim pt. Le temps du ghetto (1961) w reżyserii Frederica Rossifa. W czerwcu 1969 dała recital w Carnegie Hall, a w 1970 wystąpiła z recitalem w Salle Pleyel w Paryżu. Przestała śpiewać w 1971 roku.

W 1973 zaczęła pracę nad książką Sztafeta oszczerców, którą pisała w „obronie swojej godności” (książka ukazała się w 1980 roku). Zmarła samotnie w Paryżu.

Strona główna

Uwagi i komentarze prosimy kierować: www@bu.uni.torun.pl      Redakcja       Godziny otwarcia
Data ostatniej modyfikacji: 2003-02-28 10:38       http://www.bu.umk.pl/Archiwum_Emigracji/Iwaniuk.htm