Czas i miejsce: Biblioteka Uniwersytecka w Toruniu, ul. Gagarina 13, II piętro

Organizatorzy: Biblioteka Uniwersytecka w Toruniu, Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich

EKSLIBRISY DRZEWORYTOWE ANDRZEJA BORTOWSKIEGO ZE ZBIORÓW MIECZYSŁAWA BIELENIA

Andrzej Bortowski  to wybitny toruński malarz i grafik, uczeń Tymona Niesiołowskiego, Jerzego Hoppena i Wojciecha Jakubowskiego.  Urodził się w 1938 roku w Kościerzynie. W 1940 wraz z matką został wywieziony na Syberię. Jego ojciec w pierwszych dniach wojny został aresztowany przez Niemców i rozstrzelany. Ewakuowany wraz z matką i rodzinami żołnierzy polskiej armii Andersa do Iranu w roku 1942, do kraju powrócił w 1948.  W roku 1957 ukończył Liceum Technik Plastycznych w Bydgoszczy. W latach 1957–1962 studiował na Wydziale Sztuk Pięknych grafikę pod kierunkiem prof. Jerzego Hoppena.

Swoje prace Andrzej Bortowski eksponował na wystawach indywidualnych i zbiorowych w kraju i za granicą. Prace artysty znajdują się w państwowych i prywatnych kolekcjach krajowych i zagranicznych, m.in. w zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie, Gdańsku oraz w University Library w Cambridge w Wielkiej Brytanii. Prace Andrzeja Bortowskiego posiadamy również w Gabinecie Zbiorów Graficznych Biblioteki Uniwersyteckiej w Toruniu. Są to ekslibrisy drzeworytnicze, a także miedziorytnicze.

Ekslibrisy Andrzeja Bortowskiego charakteryzują się doskonale opanowanym warsztatem. Autor do perfekcji opanował technikę drzeworytu. Jego niezwykle delikatna i precyzyjna kreska jest przemyślana i z góry zaplanowana. Nie ma tu przypadkowości. W jego pracach odnajdziemy bogactwo tematów, symboli i skrótów myślowych, które doskonale dopasowuje do każdego właściciela tego małego dzieła sztuki, jakim jest ekslibris.

Na wystawie prezentujemy 23 plansze z łącznie 159 ekslibrisami autorstwa Andrzeja Bortowskiego. Wystawa ma na celu przekrojowe ukazanie i podsumowanie drzeworytniczej działalności artysty w zakresie ekslibrisu.

Właścicielem pokazywanej kolekcji jest Mieczysław Bieleń – bibliotekarz, bibliofil, kolekcjoner i pasjonat sztuki ekslibrisu. Niniejsza wystawa, zorganizowana pierwotnie przez Bibliotekę Publiczną w Dzielnicy Ochota m.st. Warszawy, prezentowana była w Warszawskiej Galerii Ekslibrisu od grudnia 2021 r. do stycznia 2022 r. z okazji stulecia Towarzystwa Bibliofilów Polskich w Warszawie (1921—2021).

Mieczysław Bieleń, nazywając Andrzeja Bortowskiego „Mistrzem drzeworytu”, tak przedstawia sylwetkę artysty we wstępie do katalogu powyższej wystawy:

”[Andrzej Bortowski] Ekslibrisem zainteresował się jeszcze przed rozpoczęciem studiów, wykonując w 1957 roku swój pierwszy znak w linorycie, zadedykowany lekarzowi Kazimierzowi Markowskiemu.

[…] Podczas pierwszego roku studiów wykonał szereg ekslibrisów drzeworytowych, którym jest wierny do dziś, chociaż w roku 1960 pod wpływem Wojciecha Jakubowskiego rozpoczął flirt z ekslibrisem rytym w płycie miedzianej […]

[…] Równolegle z ekslibrisami miedziorytniczymi tworzył ekslibrisy drzeworytnicze. Drewno było mu zawsze bardzo przychylne, umożliwiając pełnię wypowiedzi artystycznej. W latach 1960-1979 wykonał 103 znaki drzeworytowe. Potem ze względów zdrowotnych odszedł od grafiki, całkowicie poświęcił się ulubionemu malarstwu, osiągając znakomite rezultaty [….].

Po dwudziestu czterech latach przerwy, za namową kolekcjonerów i miłośników jego twórczości powrócił do ekslibrisu(…), wybierając drzeworyt. W latach 2003-2021 wykonał 56 znaków, zaś łączna liczba ekslibrisów drzeworytowych wynosi 159, wszystkie te ryciny można oglądać na naszej wystawie […].

[…] Znawcom i miłośnikom ekslibrisów obecna wystawa przypomina artystę wciąż niedocenianego, mistrza drzeworytów wykonanych na najwyższym poziomie artystycznym.”

Kurator wystawy: Elżbieta Hudzik (Gabinet Zbiorów Graficznych BU UMK w Toruniu)

Opracowanie i wykonanie plansz: Elżbieta Gburzyńska– Minor (Biblioteka Publiczna w Dzielnicy Ochota m.st. Warszawy)

Opracowanie graficzne (plakat, folder, zaproszenia): Agnieszka Koprowska, dr Dominik Piotrowski (Oddział Informacji BU UMK w Toruniu)

Zdjęcia: Piotr Kurek (Sekcja Digitalizacji i Zasobów Cyfrowych BU UMK w Toruniu)

Właściciel prezentowanej kolekcji: Mieczysław Bieleń